Jak przygotować się do ciąży? Na to pytanie odpowiada ekspert – Ewa Arendarczyk z  Laboratorium Więzi.

Na jak długo przed ciążą zmienić swoje odżywianie? Na to pytanie szuka odpowiedzi wiele kobiet, które myślą o poczęciu dziecka. Nie ma tutaj jednoznacznej odpowiedzi. Wszystko zależy od Twojego zdrowia. 

Badania przed ciążą

Jeśli chcesz zostać gruntownie przebadana, warto pomyśleć o tym jakieś pół roku wcześniej, żeby na spokojnie zrobić badania, zgromadzić wyniki i przeanalizować stan Twojego zdrowia. Wprowadzenie odpowiednich zmian w diecie i odzwierciedlenie ich w sposobie funkcjonowania organizmu wymaga minimum trzymiesięcznego okresu kontynuacji zmian. Podobnie jest z suplementacją kwasem foliowym, którą warto wdrożyć. Oprócz tego dobrze byłoby podjąć obserwacje cyklu, aby zorientować się czy przemiany hormonalne są prawidłowe. Jeśli stosowałaś antykoncepcję hormonalną to trzy miesiące jest absolutnym minimum, aby organizm mógł się pozbyć konsekwencji stosowania syntetycznych hormonów i zacząć normalne funkcjonowanie. W tym przypadku przydałoby się poczekać nawet pół roku od odstawienia i robić w tym czasie obserwacje cykli. Ale po kolei…

Jakie badania warto wykonać planując poczęcie dziecka?

• Badanie morfologii krwi wraz z grupą krwi i czynnikiem Rh.

Badanie krwi pokazuje ogólny stan organizmu.

Określenie grupy krwi jest ważne w przypadku ewentualnych zabiegów, czy ingerencji chirurgicznych w czasie ciąży i porodu.

Badanie czynnika Rh matki i ojca uprzedza rodziców o ewentualnym pojawieniu się konfliktu serologicznego. To ważne zwłaszcza w drugiej ciąży, gdy uaktywniony podczas pierwszego porodu system immunologiczny matki (jeśli ma ona czynnik Rh-) zaczyna zwalczać krwinki Rh+ u dziecka.

• Badania biochemiczne krwi – poziom glukozy, białka, kreatyniny, mocznika, wapnia, cholesterolu i trójglicerydów.

• Próby wątrobowe – oznaczenie we krwi poziomu enzymów wątrobowych i stężenia barwnika żółciowego bilirubiny.

Badanie wykrywa stany zapalne wątroby, uszkodzenia wątroby oraz stłuszczenie wątroby będące wynikiem otyłości, uszkodzenia wątroby lekami i nadużywaniem alkoholu oraz nieprawidłową gospodarką tłuszczową organizmu.

• Badanie WR – odczyn Wassermana, służy do wykrywania kiły.

• Analiza ogólna moczu.

• USG narządów jamy brzusznej i miednicy mniejszej (m.in. jajników, macicy).

Ważne jest szczególnie wtedy, gdy nie było wykonywane nigdy wcześniej.

• Cytologia szyjki macicy.

• Badanie czystości pochwy.

W czasie ciąży, szczególnie  w pierwszym trymestrze możliwości leczenia stanów zapalnych w taki sposób, by nie zagrażało to dziecku, jest bardzo utrudnione. Warto zadbać o wyleczenie stanu zapalnego, by ingerencja lekarska w czasie ciąży nie była potrzebna.

• Test na przeciwciała wirusa HIV.

Jeśli sądzisz, że mogłaś mieć jakikolwiek kontakt z wirusem HIV (np. poprzez transfuzje krwi, kontakty seksualne) – zrób test na HIV. Jeżeli okaże się, że jesteś nosicielką, dla bezpieczeństwa dziecka lekarz musi o tym wiedzieć, by odpowiednio poprowadzić ciążę i poród.

• Kontrola stanu zębów u stomatologa.

W przypadku, gdy ostatnia wizyta u dentysty była więcej niż pół roku temu, warto sprawdzić, czy nie pojawiły się nowe ubytki.

Szczepienia przed ciążą

Jeśli do tej pory nie byłaś szczepiona przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, to koniecznie powinnaś się zaszczepić. Potrzebne są trzy dawki szczepionki. Między pierwszą a drugą powinien być miesiąc przerwy, a trzecią przyjmuje się pięć miesięcy po drugiej dawce.

Sprawdź również to, czy byłaś szczepiona przeciwko różyczce. Jeśli nie byłaś i nie chorowałaś w dzieciństwie, dobrze byłoby zaszczepić się przeciwko tej chorobie, żeby zdążyć jeszcze uzyskać odporność. Nabędziesz jej już miesiąc po szczepieniu.

Obserwacje cyklu

Najlepszą ocenę, w jaki sposób funkcjonuje organizm, jeśli chodzi o przemiany hormonalne w trakcie cyklu kobiecego, dają obserwacje podstawowych wskaźników płodności. Najbardziej przydatne do oceny prawidłowości cyklu są obserwacje śluzu szyjkowego i temperatury. Przydaje się również wgląd w to, czy zmiany szyjki macicy korelują z pozostałymi obserwacjami. Na stronie Laboratorium Więzi można poczytać jak obserwuje się podstawowe wskaźniki płodności (śluz,   temperatura, szyjka). Do pobrania dostępna jest karta obserwacji, na której można zapisywać wyniki. Pamiętaj, że pierwszy dzień miesiączki (chodzi o dzień, kiedy pojawiła się żywa krew, a nie dzień brązowego krwawienia) jest pierwszym dniem cyklu.

Śluz najważniejszy w przygotowaniu do ciąży

Śluz produkowany jest przez krypty szyjki macicy pod wpływem wzrastającego poziomu estrogenów w pierwszej fazie cyklu. Na początku może go nie być wcale. Potem pojawia się śluz o cechach mniejszej płodności – biały lub żółtawy, lepki, nieprzezroczysty, klejący. Odczucie, które występuje zwykle na wargach sromowych można określić jako „wilgotno”. Kiedy zbliżamy się do owulacji, śluz staje się podobny do surowego białka jaja. Jest przezroczysty, rozciągliwy, śliski i daje odczucie mokrości, a nawet naoliwienia. Taki śluz jest konieczny do tego, żeby było możliwe poczęcie, ponieważ w nim plemniki pobudzane są do ruchu, odżywiane i mogą przeżyć kilka dni, aż do momentu owulacji. Kiedy nie ma śluzu o cechach wysokiej płodności, plemniki giną w kwaśnym środowisku pochwy bardzo szybko.

Śluz uzależniony od wysokiego poziomu estrogenów powinien być widoczny przez kilka dni. Kobiety, które stosowały środki hormonalne mogą mieć z problem. Aby dobrze ocenić dzień najwyższej płodności dobrze jest zastosować mikroskop owulacyjny, który  jest wielorazowego użytku i na podstawie obserwacji krystalizacji śliny pokazuje dni wysokiego poziomu estrogenów. Owulacja odbywa się wtedy, gdy poziom estrogenów zaczyna już powoli spadać, czyli obraz krystalizacji widziany na szkiełku się pogarsza. Możesz o tym poczytać tutaj.

W przypadku bardzo skąpego śluzu, gdy staramy się o poczęcie już kolejny miesiąc, dobrze jest zastosować syrop Guajazyl w dawce 3 razy dziennie 200mg od pojawienia się śluzu, aż do wzrostu podstawowej temperatury ciała. Innym sposobem na wzrost poziomu estrogenów jest jedzenie dwóch łyżek nasion dyni lub lnu każdego dnia, aż do momentu owulacji. Pamiętajmy, że nasiona dyni trzeba dobrze pogryźć, by zwiększyć przyswajalność cennych składników, a len warto przed spożyciem zmielić. Zmielony dużo wcześniej – szybko jełczeje. Podobnie na poziom estrogenów działa olej z wiesiołka. Nie stosuje się go dłużej niż do wzrostu temperatury w cyklu.

Jak przygotować się do ciąży? Mierz temperaturę!

Drugim wskaźnikiem, niezwykle ważnym przy ocenie cyklu, jest temperatura, którą mierzy się codziennie rano, zaraz po przebudzeniu, przed wstaniem z łóżka – PTC (podstawowa temperatura ciała). Powinna być mierzona o tej samej porze. Jeśli nie ma takiej możliwości, to mierzyć po przebudzeniu, ale trzeba wpisywać zmienioną godzinę pomiaru do karty obserwacji.

Temperatura wzrasta na skutek wydzielania progesteronu przez ciałko żółte, które powstaje w wyniku owulacji. Ten hormon umożliwia utrzymywanie zmian w organizmie, które są konieczne, aby dziecko mogło się rozwijać. Jakikolwiek spadek poziomu tego hormonu jest zagrożeniem dla życia poczętego dziecka.

Robiąc obserwacje cyklu wcześniej, przed ciążą, możemy ocenić, czy progesteron wydziela się w sposób prawidłowy i wystarczający. Temperatura w cyklu powinna być na wyższym poziomie przez minimum 10 dni, choć dobrze byłoby aby trwało to trochę dłużej – min. 12 dni. W przypadku oceny niewydolności ciałka żółtego i konieczności wykonania badań, to informacja kiedy skoczyła temperatura jest bardzo ważna.

Siódmego dnia wyższej temperatury  dokonuje się badania krwi w kierunku progesteronu. Wtedy jego poziom powinien mieścić się w granicach 19-32 mg/ml. Normy laboratoryjne są o wiele szersze, ale nas interesuje właśnie taki przedział. Równocześnie można wykonać badanie estrogenów i wtedy wynik z tego dnia powinien mieścić się w wartościach 109-218 mg/ml.

Jeśli faza zależna od progesteronu jest zbyt krótka, dobrze jest po wzroście temperatury każdego dnia zjeść dwie łyżki stołowe nasion sezamu i słonecznika (łącznie). Wysoka zawartość cynku w nasionach sezamu i witaminy E w pestkach słonecznika spowoduje wzrost produkcji progesteronu. Witamina B6, C oraz magnez to również stymulatory progesteronu. Doskonałe źródła magnezu to pieczywo razowe, kasza gryczana, kakao, orzechy. Witaminę B6 można znaleźć w wątrobie, drożdżach, bananach oraz, podobnie jak magnez, w pieczywie razowym. Źródłem witaminy C mogą być czarne porzeczki, truskawki, cytryny, grejpfruty, papryka i natka pietruszki.

W ciągu cyklu, jeśli temperatura jest zbyt niska, sugeruje to niedoczynność tarczycy. Badanie krwi można wykonać w dowolnym dniu cyklu. Podstawowym hormonem, od którego należy zacząć diagnostykę tarczycy jest TSH. Wynik powyżej 2 mIU/l powinien być poddany surowej ocenie. Dobrze byłoby wdrożyć leczenie. Zawyżony poziom TSH sugeruje niedoczynność tarczycy i może być przyczyną problemów z zajściem w ciążę.

Obserwując cykl może się okazać, że często zdarzają się cykle bezowulacyjne, o czym wcześniej nie wiedziałyśmy. Wtedy trzeba wykonać diagnostykę w kierunku znalezienia przyczyn tego stanu. Przy bardzo długich, powyżej 33 dni lub krótszych niż 25 dni cyklach warto zbadać poziom prolaktyny.

Na wysoki poziom prolaktyny wskazuje również skąpa miesiączka. Krwawienie poprzedzone 3 lub więcej dniami brązowego plamienia albo dwa dni, lub więcej, brązowego plamienia po miesiączce, sygnalizuje niedobór progesteronu. Warto te informacje o krwawieniu  i jego wyglądzie również notować na karcie obserwacji.

Czy starając się o dziecko można ćwiczyć?

Przed poczęciem nie są dobrze widziane obciążające ćwiczenia fizyczne, ponieważ mogą znacząco obniżać produkcję progesteronu, czyli zaburzać przebieg cyklu menstruacyjnego.

Jak przygotować się do ciąży? – odżywianie

Do diety należy wprowadzić większe spożycie warzyw,  aby uzupełnić poziom składników mineralnych.

Bezwzględnie z diety trzeba wyłączyć aspartam, bo jest to tak naprawdę substancja toksyczna, która powoduje dużo szkody w organizmie i jednocześnie podwyższa poziom prolaktyny. Aspartam to sztuczny słodzik, znajdziesz go między innymi w napojach.

Wszystkie kobiety w wieku rozrodczym, a szczególnie te planujące poczęcie dziecka powinny przyjmować profilaktycznie 0,4 mg dziennie kwasu foliowego w celu profilaktyki wad wrodzonych układu nerwowego i kontynuować tą suplementację do 12 tygodnia ciąży.

Do bardzo ważnych składników odżywczych, które nieustannie powinny być dostarczane z dietą są wapń i żelazo. Żółty ser, mleko i sardynki to bogate źródła wapnia, a żelazo najlepiej przyswaja się z żółtka jaja i czerwonego mięsa. Nie zapomnij o piciu wody. 1,5 litra dziennie to wartość absolutnie konieczna każdego dnia. Warto pić niegazowaną. Najlepiej Żywiec lub Cisowiankę.

Organizm funkcjonuje dużo lepiej, jeśli masz wyrównany poziom cukru. Insulina wydziela się wtedy w sposób umiarkowany, nie przybierasz na wadze i organizm nie jest obciążony. Dlatego zdrowe żywienie przygotowujące do ciąży to również eliminacja słodyczy, z jednoczesną dbałością o regularne, urozmaicone posiłki.

 Ważne jest również ograniczenie wypijanej kofeiny, eliminacja alkoholu i rezygnacja z palenia papierosów. Alkoholu nie powinnaś pić w ciąży absolutnie. Nie ma ilości bezpiecznej, które nie niszczyłaby komórek w mózgu dziecka. Nadmierna ilość kofeiny zaburza cykl i zwiększa prawdopodobieństwo poronienia.

---

Co jeszcze może Ci pomóc?

Wdrożenie obserwacji wskaźników płodności w cyklu przed zajściem w ciążę powoduje szybsze uzyskanie poczęcia, nie mówiąc już o diagnostyce funkcjonowania organizmu i okazji do zdobycia wiedzy, która będzie nam służyła przez lata. Naturalne planowanie rodziny pozwala po urodzeniu się dziecka wyznaczać okresy płodności i przez wiele lat odkładać poczęcie dziecka.

Pomocą w ocenie dni największej płodności są komputery cyklu – Baby Comp i Cyclotest Baby. Nie są one jednak konieczne, choć Baby Comp dostarcza informacji o terminie owulacji, długości fazy lutealnej, niedomaganiu ciałka żółtego bez konieczności zgłębiania wiedzy na ten temat. Po urodzeniu się dziecka i powrocie miesiączki wyznacza okresy płodności i niepłodności uniezależniając nas od środków antykoncepcyjnych.

Jeśli masz jakiekolwiek pytania co do treści artykułu – zapraszam do kontaktu ze mną ewa@laboratoriumwiezi.pl. Na stronie jest też możliwość zapisu na konsultacje.